मुंबई: जलसंवर्धनाला चालना देण्यासाठी, मध्य रेल्वे विविध ठिकाणी रेन वॉटर हार्वेस्टिंग पुरवत आहे. जलद शहरीकरणामुळे जमिनीत पावसाचे पाणी झपाट्याने कमी होत आहे, त्याचप्रमाणे देशाच्या बहुतांश भागात खोदलेल्या कूपनलिकाही पाण्याचे प्रमाण कमी करत आहेत. ज्या भागात पाऊस कमी पडतो तेथे ही समस्या आणखीनच वाढत जाते. या समस्येवर मात करण्यासाठी मध्य रेल्वेने रेन वॉटर हार्वेस्टिंगमध्ये पुढाकार घेतला आहे.
२०२१ मध्ये प्रदान केलेल्या २४ रेन वॉटर हार्वेस्टिंग युनिट्ससह त्याच्या कार्यक्षेत्रातील स्थानके, कार्यशाळा, वसाहती इत्यादी विविध ठिकाणी १५८ रेन वॉटर हार्वेस्टिंग युनिट्स प्रदान केले आहेत. यापैकी बहुतेक रेन वॉटर हार्वेस्टिंग युनिट्स भुसावळ आणि सोलापूर विभागातील अवर्षण प्रवण भागात प्रदान केले आहेत जेथे पाऊस कमी पडतो. या १५८ रेन वॉटर हार्वेस्टिंग युनिट्सपैकी भुसावळ विभागात ७३ युनिट्स आणि त्यानंतर सोलापूर विभागात ५२ रेन वॉटर हार्वेस्टिंग युनिट्स आहेत. नागपूर विभागात १९ रेन वॉटर हार्वेस्टिंग युनिट्स, पुणे विभागात आठ रेन वॉटर हार्वेस्टिंग युनिट्स आणि मुंबई विभागात सहा रेन वॉटर हार्वेस्टिंग युनिट्स (माटुंगा वर्कशॉप, छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस आणि लोणावळा येथे प्रत्येकी दोन याशिवाय, मध्य रेल्वेने मुंबई विभागात रेन वॉटर हार्वेस्टिंगसह सहा सौर संयत्रे, छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस आणि लोणावळा येथे प्रत्येकी 2, इगतपुरी आणि लोकमान्य टिळक टर्मिनस येथे प्रत्येकी एक सौर संयत्र उपलब्ध करून दिले आहेत. जलसंधारणाच्या या उपक्रमांमुळे ताज्या पाण्याच्या वापरात बचत होण्यास मदत होईल.
रेन वॉटर हार्वेस्टिंगचे फायदे:
* पावसाच्या पाण्याचे संवर्धन
* पाणी झिरपण्यामध्ये सुधारणा आणि पावसाळ्यात पूर आणि पाणी साचून होणारे पाणी तुंबण्याचे प्रमाण कमी होते.
* आजूबाजूच्या परिसराचा पाणीसाठा वाढवणे आणि जमिनीतील पाण्याचे शुद्ध पाण्याने पुनर्भरण करणे.
* क्षाराचे प्रमाण कमी करून भूजलाची गुणवत्ता सुधारणे, ते पिण्यायोग्य बनवणे आणि बागकाम, साफसफाई, धुणे इ. साठी वापरण्यायोग्य.
* मातीची धूप रोखणे.