मोठे तेजस्वी स्मित पाहिल्याने तुम्ही तुमच्या सर्व चिंता विसरून त्वरित उत्साह निर्माण करता. तेच हास्य निस्तेज आणि निर्जीव दिसले तर? आपल्यापैकी कोणासोबत असे काही घडले तर काय होईल? श्वासाची दुर्गंधी, रक्तस्त्राव आणि सुजलेल्या हिरड्या, सैल दात, टार्टर आणि डाग असलेले दात? हे सर्व एक भयानक स्वप्न आहे ना? आज आपण आपल्या मौखिक आरोग्याबद्दल समजून घेऊया – हिरड्या आणि दात !
निरोगी हिरड्या बहुतेकदा अखंड आणि मजबूत दातांसह गुलाबी रंगाच्या असतात. ते दातांना आधार देतात आणि दातांच्या पृष्ठभागावर चोखपणे बसतात. दातांमध्ये आणि हिरड्यांमध्ये घट्ट पकड असते.
जेव्हा आपण अन्न खातो आणि दात चांगले धुत नाही तेव्हा काही उरलेले कण तोंडी पोकळीत मागे राहतात. ते नंतर लाळेसोबत मिसळून दातांच्या पृष्ठभागावर प्लाक नावाचा चिकट पदार्थ तयार करतात. हा प्लाक बॅक्टेरियाला आश्रय देतो आणि दातांच्या पृष्ठभागावर तयार होण्यास सुरवात करतो ज्यामुळे हिरड्यांचे रोग होतात आणि वेळेत साफ न केल्यास दात किडतात.
• दात घासताना रक्तस्त्राव होतो.
• लाल रंगाच्या हिरड्या
• सुजलेल्या हिरड्या
• तोंडी पोकळीतून दुर्गंधीयुक्त श्वास
• गरम आणि थंड पदार्थांना संवेदनशीलता
• पदार्थ चघळताना हिरड्या दुखतात.
• दात आणि हिरड्या यांच्यामध्ये टार्टरमुळे पॉकेट्स तयार होतात. (जेव्हा हिरड्या दातांच्या पृष्ठभागावर घट्ट बसत नाहीत तेव्हा खिसे म्हणजे दात आणि हिरड्यांमधील जागा तयार होते.)
• हिरड्यांमधून पू स्त्राव
• हलणारे दात (ते मजबूत नसतात आणि तोंडाच्या पोकळीत सैल दिसतात)
• हाडांचे नुकसान
• दात गळणे
• प्रारंभिक टप्पा / सौम्य – दात घासताना सुजलेल्या लाल हिरड्या आणि रक्तस्त्राव दिसू शकतो.
• मध्यम – दातांना हिरड्यांची जोड कमी होणे आणि दाताभोवती टार्टर तयार होणे ज्यामुळे दाताभोवती हलके हाडांचे नुकसान होते.
• ॲडव्हान्स – लक्षणीय हाडांचे नुकसान आणि हिरड्यांचे नुकसान यामुळे दाताभोवती खोल खिसे होतात आणि शेवटी दात गळतात.
• तोंडाची खराब स्वच्छता
• कोरडे तोंड
• मधुमेह, स्वयंप्रतिकार रोग, कर्करोग, एचआयव्हीसारखे पद्धतशीर रोग
• धुम्रपान
• ताण
• पौष्टिक कमतरता
• किडलेले दात / दाताचे इन्फेक्शन
• हार्मोनल असंतुलन
• दिवसातून दोनदा योग्य ब्रश केल्याने तोंडाची स्वच्छता आणि आरोग्य चांगले राहण्यास मदत होते.
• दिवसातून एकदा फ्लॉस करा
• तोंडी पोकळीत उरलेले अन्न मोडतोड टाळण्यासाठी प्रत्येक जेवणानंतर तोंड स्वच्छ धुवा.
• धूम्रपान आणि तंबाखूजन्य पदार्थांचा वापर टाळा.
• औषधोपचार आणि नियमित फॉलोअपसह मधुमेहासारख्या प्रणालीगत रोगांचे व्यवस्थापन करा.
• निरोगी खाण्याच्या सवयी ठेवा.
• तोंडाच्या आरोग्याच्या कोणत्याही समस्या दूर करण्यासाठी दर सहा महिन्यांनी एकदा तुमच्या दंतवैद्याला (डेंटिस्ट) भेट द्या आणि तुमच्या दंतवैद्याच्या मदतीने तुम्हाला काही आढळल्यास त्यांचे निराकरण करा.
तुम्हाला हिरड्यांचा आजार असेल तर?जर तुम्हाला हिरड्यांच्या आजाराची वरीलपैकी कोणतीही लक्षणे आढळली तर काळजी करू नका कारण तोंडाची योग्य स्वच्छता आणि आरोग्य राखून हिरड्यांचा लवकरात लवकर आजार घालवू शकतो. यासोबतच हिरड्यांच्या मध्यम ते गंभीर आजारांवर उपचार करण्यासाठी दंत चिकित्सालयात काही प्रक्रिया केल्या जातात.
• स्केलिंग :- स्केलिंग ही दात आणि हिरड्यांची एक मूलभूत साफसफाईची प्रक्रिया आहे. जी दातांच्या पृष्ठभागाभोवती जमा झालेले टार्टर आणि प्लाक काढून टाकण्यास मदत करते आणि आपल्याला स्वच्छ व निरोगी तोंडी पोकळी मिळविण्यात मदत करते.
• रूट प्लेनिंग :- हलक्या ते मध्यम हिरड्याच्या रोगामध्ये, जेथे दाताने हिरड्यांचा जोड गमावला आहे तेथे मुळामध्ये टार्टरचे साठे असतात. जे रूट प्लेनिंगमध्ये काढून टाकले जातात. टार्टर आणि प्लाकचे आणखी साचणे टाळण्यासाठी गुळगुळीत केले जातात.
• फ्लॅप सर्जरी (हिरड्यांची शस्त्रक्रिया) :- हिरड्याच्या गंभीर आजारात बॅक्टेरिया आणि मलबाने भरलेला भाग स्वच्छ करण्यासाठी हिरड्याचा एक भाग कापला जातो आणि उचलला जातो. यानंतर ते पुन्हा जागेवर टाके देऊन बसवले जाते. हल्ली लेझरच्या माध्यमातून शस्त्रक्रिया पेनलेस देखील होते.
या सर्व सुलभ टिप्ससह तुम्ही तुमच्या तोंडी पोकळीचे आरोग्य आणि स्वच्छता राखू शकता. तुमचे तोंड हे तुमच्या शरीराचा आरसा आहे, ज्याचे आवर्तन ते निरोगी तोंड खरोखर निरोगी शरीरात प्रतिबिंबित करते.
– डॉ. अर्चना येवलेकर
हरिओमनगर, ठाणे पूर्व